Kardiyovasküler hastalıklar ve başta KOAH olmak üzere, kronik akciğer hastalıkları dünyada ve ülkemizde önde gelen ölüm ve özürlülük nedenlerindendir.
Hem akciğer hastalıkları hem de kardiyovasküler hastalıklarda rehabilitasyon tedavinin ayrılmaz bir parçasıdır. Yapılan çalışmalarla kardiyopulmoner rehabilitasyonun hem ölüm riskini hem de tekrarlayan hastane yatışlarını ve bu hastalıklara bağlı SVO(felç-inme) riskini önemli ölçüde azalttığı gösterilmiştir. Rehabilitasyonun temelini ise egzersiz oluşturmaktadır. Egzersiz gerçekte kalp için en iyi ve en doğal ilaçtır. Kardiyak rehabilitasyon programı ile kalp hastalığı olan kişiler izole olmaktan, sosyal hayattan çekilmekten ve aktivite kısıtlamasından kurtarılabilirler. Bu sayede kalp hastalarının yaşama tekrar katılmalarını sağlamak ve yaşam sürelerini daha kaliteli bir biçimde uzatmak mümkün olmaktadır. Kardiyopulmoner rehabitasyon bireye özgü planlanması gereken multidisipliner kapsamlı bir programdır.
Hangi Hastalarda Uygulanır?
Kardiyopulmoner rehabilitasyon programına koroner arter hastalığı ,kalp krizi ve koroner arter by-pass cerrahisi sonrası,koroner stent sonrası, kalp yetmezliği ve hipertansiyon, , kalp kapak hastalıkları gibi birçok kardiyak durum ve en sık KOAH olmak üzere astım, kistik fibrozis, resriktif akciğer hastalıkları olanlar dahil edilmelidirler.
Nasıl yapılır?
Risk durumuna göre fizik tedavi uzmanı tarafından o kişiye kişiye özel egzersiz programı belirlenir. Hastalar aerobik egzersizlerin yanısıra solunum, postür, gevşeme ve hafif düzeyde kas kuvvetini artıran egzersizler programına alınırlar. Ayrıca hastaya fizyoterapist tarafından çeşitli fiziksel terapi yöntemleri, solunum ve gevşeme teknikleri öğretilir. Ek olarak hastaya solunum fonksiyonları düzeyine göre fizik tedavi uzmanı tarafından solunum kasları ve genel vücut kondisyonu için egzersiz programı çizilir. Bu programın her aşamasında hasta fizyoterapistler tarafından kontrol altında tutulmaktadır ve aerobik egzersizler bu iş için özel olarak geliştirilmiş olan ve hastanın EKG sini, kalp ritmini, kan oksijen düzeyini, tansiyonunu izleyen bilgisayar kontrollü çok gelişmiş egzersiz cihazları ile yaptırılmaktadır.
Önemli olan doğru egzersizi seçme ve doğru dozu bulabilmektir. Bir grup hasta yaşadıkları sıkıntıların tekrarlaması korkusuyla fiziksel aktivitelerini oldukça azaltmakta buna bağlı olarak kas kitlesinde gerileme, eklemlerde artroz gibi problemler yaşamakta, günlük yaşam aktivitelerinde dahi zorlanır hale gelmektedir. Bazı hastalar ise sağlıklı yaşam adına egzersizi kontrolsüz ve çok fazla abartarak basit sakatlanmalardan ani ölümlere kadar gidebilen ciddi sonuçlara maruz kalmaktadırlar. Egzersizin yoğunluğu kişinin yaşına, sağlık durumu ve kas-iskelet yapısına göre belirlenmelidir. Bunun için öncelikle uzman hekimler tarafından uygulanan testlerle hastanın egzersiz toleransı tespit edilmeli ve kişiye özel hazırlanan egzersiz programları ile hastanın kapasitesi kademeli artırılmalıdır.
Kardiyopulmoner rehabilitasyonla kazanımlar nelerdir?
Genel kondisyon ve yaşam kalitesinde artış, hastaneye yatış sıklığının ve hastaneye başvuru sayısının azalması aynı iş yükünde kalp hızında azalma, tansiyonda denge, kalp kasının kasılma gücünde artış, kan oksijen düzeyinde artma ve solunum sıkıntısında azalma, oksijen tüketiminde ve egzersiz kapasitesinde artış, kalp kası dolaşımında artış, vücut yağ oranında azalma, kan kolesterol ve trigliserid düzeyinde azalma, aterosklerozun azalması, kan şekerinde düzelme ve böylece kalp krizi ve inme riskinde belirgin azalma olmaktadır.
Gerginlik ve depresyon düzeyinde azalma ve kendine güvenin artması ile psikolojik durumda düzelme beklenir.
Ayrıca egzersizin kilo kontrolünü kolaylaştırdığı, cinsel performansını artırdığı, bunamayı geciktirdiği ve kanser riskini azalttığı bilinen gerçeklerdir.
